Broodschimmel bestuderen met de microscoop

Datum: Februari 2008

Principe:

Broodschimmel kweken op een objectglaasje en het bestuderen mbv een microscoop.

Materiaal:

  • Microscoop
  • Brood
  • Objectglaasjes
  • Dekglaasjes
  • Water
  • Afsluitbaar doosje (AH notendoosje)
  • Microscoop ontledingsset (pincet, etc).
     

Uitvoering:

  • Neem een stukje brood en leg het op een objectglaasje
  • Maak het zo plat als maar mogelijk is
  • Neem het noten doosje en leg daar de objectglaasjes in.
  • Besprenkel het doosje met druppels water.
  • Sluit het deksel
  • Zet het doosje in een kast op een redelijk warme temperatuur.
  • Bekijk het brood elke dag.
  • Indien we schimmelvorming hebben,
    1. Bekijk het broodstuk als geheel onder de microscoop.
    2. Neem een monsters en bekijk dat onder de microscoop.

Resultaten:

Ik ben dit experiment oorspronkelijk in december begonnen door gebruik te maken van  een kartonnen doosje zoals hiernaast afgebeeld. Het doosjes bewaarde ik op mijn studeerkamer die ik overdag niet verwarm met als resultaat dat het brood maar niet wilde gaan schimmelen. Ook heb ik een beter afsluitbaar glazen bakje geprobeerd maar wederom met weinig zichtbaar resultaat. Uiteindelijk bedacht ik dat ik beter een soort klimaatkamer met hoge luchtvochtigheid kon bouwen. Dat heb ik gedaan door een bakje waar noten in hadden gezeten (gekocht bij Albert Heijn) te gebruiken.

De bodem van deze bakjes is ongelijk en in het midden zit een verhoginkje. Daar plaatst men het objectglaasje met brood op. In de uitsparingen doe men nu een beetje water, sluit vervolgens het doosje met de bijbehorende deksel af en zet het weg op een plaats waar geen direct zonlicht opvalt. Zoals men op nevenstaande en onderstaande foto's kan zien (witte schimmel) had ik nu binnen een week resultaat.

 

Resultaat op 9 februari 2008.

Monstername
Penscope  

030208: 50x
090208: 50x
Intel QX3  

090208:10
090208: 60x
Biolux NG microscoop verschillende vergrotingen (090208).
De series met grotere vergroting zijn het resultaat van monstername. Een stukje schimmel met een dekglaasje daarop. De schimmel is enigszins geplet en men kan de losse sporen waarnemen.
   

Discussie en conclusie:

In het begin laat het brood een wit glanzend dons zien. Als we het dons onder een microscoop bekijken zien we een ingewikkelde massa draden, de zwamdraden, die allen tezamen het mycelium genoemd worden. Elke draad apart noemt men een hyfe. Al snel ontstaan er enkele rizoiden, die de schimmel met het brood verankeren, om zo water en voedingsstoffen voor de groei van het mycelium te verkrijgen. Na verloop van tijd krijgen de rizoiden een bruine kleur. Verticaal over deze groep cellen heen groeien hyfen die eruit zien als lange slanke stengels en een minuscuul wit bolletje aan het uiteinde hebben. De stengel heet sporofoor (drager van het spoorkapsel), het bolletje is een sporangium of een sporenkapsel. Alras worden deze bolletjes zwart. De sporen in het binnenste krijgen de tijd om te rijpen. Als het sporenkapsel openbreekt, komen de sporen vrij, gaan door de lucht zweven en kunnen ander brood infecteren. Met het blote oog zijn de rijpe sporenkapsels als heel als heel kleine zwarte vlekken zichtbaar. Ze komen over het hele oppervlak van de schimmel voor, waaraan deze schimmel zijn Latijnse naam "Rhizopus nigricans" (ook wel zwarte schimmel genoemd) te danken heeft. De sporen van de schimmel die ons brood aantast treft men overal in de atmosfeer en ter wereld aan.

Literatuur:

  • Dr. A. Schierbeek; "De Wonderwereld van het Microscoop"; van Stockum; 1946; p. 128.
  • D. G. Mackean; "Inleiding tot de biologie"; Wolters-Noordhoof; 1969; ISBN 9001568009; p. 89-92.
  • Shawn Carlson; "Scientific American - The Amateur Biologist"; John Wiley & Sons; 2002; ISBN 0471383817; p. 119-128.
  • Wil van Poppelen; 'Tuintje op de appelmoes'; Mens en Wetenschap; oktober-november 2001; p. 500,501.
  • Dr. Georg Stehli; "The Microscope and how to use it"; Dover; 1970 (1955); ISBN 0486225755; p. 90-92.
  • Richard Headstrom; "Adventures with a microscope"; Dover;1977 (1941); ISBN 0486234711; p. 130-133.

Relevante websites:

Minder relevante websites:

Opmerkingen:

  • Men kan ook bevochtigen mbv melk.
  • Meestal is het brood na een week beschimmeld.
  • Sommige mensen zijn allergisch voor schimmels. Pas dus op dat je geen sporen gaat inademen.
  • De microscoop met elektronisch oculair (Biolux NG) was weer een van die Lidl december aanbiedingen.

Achtergrondinformatie:

Ontleding/verrotting is een van de fundamentele processen waarvan het leven afhankelijk is. De bacteriën, schimmels en andere microscopische organismen die in de bodem, het water en in de lucht leven zijn verantwoordelijk voor het omzetten van dieren, insecten en planten in voedingsstoffen die keer op keer hergebruikt kunnen worden. Ze produceren speciale enzymen die het mogelijk maken om dode planten en dieren af te breken en ze als voedsel te gebruiken. Als ze eten vermenigvuldigen ze zich met fenomenale snelheden. In een theelepeltje aarde zitten meer bacteriën en schimmels dan er mensen op aarde zijn. Schimmels kunnen zowel schadelijk als nuttig zijn voor de mens. Ze kunnen ziektes veroorzaken zoals de aardappelschimmel zie verantwoordelijk was voor het mislukken van de aardappeloogst in Ierland in 1840 en zo een hongersnood veroorzaakte. Aan de andere kant is daar het schimmel Penicillium van waaruit het antibioticum Penicilline gemaakt wordt.
 
Fungi zijn eukariotische organismes hetgeen betekent dat hun DNA is opgesloten in de kern Alhoewel ze er plantaardig uitzien maken ze hun voedsel niet mbv zonlicht zoals de planten doen, ze bevatten nl geen chlorofyl. De familie van Fungi omvat eencellige organismen zoals gisten maar ook meercellige organismen zoals schimmels en paddenstoelen. Het hoofddeel van de meercellige fungi is het vegetatieve lichaam dat men mycelium noemt, een grote gewoven mat van samengesteld uit hyphae. De hyphae zijn lange dunne draadjes die er voor zorgen dat het oppervlakte van de schimmel vergroot wordt zodat er meer ruimte beschikbaar is voor absorptie van voedsingsstoffen. Het mycelium kan zeer groot worden. In de Verenigde Staten heeft men in Oregon een mycelium van de schimmel Armillaria gevonden dat een diameter van 5.5 km had. In het algemeen is het mycelium niet zichtbaar omdat het in de grond gewoven is. Vele Fungi produceren grote "fruiting" lichamen die voor voorplanting dienen, wij noemen deze ook wel paddenstoelen.
 

24/05/2008