Oxaalzuur kristallen

Datum:  Oktober 2015

Principe:

Oxaalzuurkristallen maken door indampen van ontweringswater.

Materiaal:

  • Ontweringswater (ca. 3% oxaalzuur)
  • Warmhoudplaatje
  • Bekerglazen
  • Potjes
  • Horlogeglazen
  • Dubbelzijdige tape (of tapijttape)
  • Objectglaasjes
  • Dekglaasjes
  • Diaraampjes met glas
  • Stereomicroscoop met camera of USB microscoop
  • Microscoop met polarisatiefilters
  • Tissues
  • Pincet  
  • Snijmes of scalpel
  • Lineaal of geodriehoek
  • Roerstaafje
  • Schaar
  • Petrischaal of groot horlogeglas
  • Markeerpen of etiketten/pen

Uitvoering:

Het maken van kristallen en een verzadigde oplossing

  •  Giet wat ontweringswater in een bekerglas of potje
  • Plaats het potje op de warmhoudplaatje en zet deze aan
  •  Dek de opening af met een stukje tissue of een horlogeglas om te vermijden dat er stof in de oplossing komt.
  • Als men een horlogeglas gebruikt moet men er voor zorgen dat er wat ruimte is tussen de opening en het glas zodat water kan verdampen
  • Damp een deel van de oplossing in, en vul regelmatig bij.
  • Blijf indampen maar laat soms de oplossing even afkoelen. Als bij het afkoelen kristallen ontstaan heeft men kristallen en een verzadigde oplossing gemaakt.
Kristallen tussen diaraampjes
  • Gebruik de pincet om voorzicht een kristal uit de oplossing te vissen
  • Leg deze op een tissue om het kristal te laten drogen
  • Herhaal dit enkele malen
  • Gebruik de pincet om de kristallen op een diaraampjes te plaatsen
  • Sluit de kristallen in met het tweede diaraampje
  • Het kan gebeuren dat er nu wat kristallen breken omdat de ruimte tussen de glasplaatjes klein is
  • Bekijk het preparaat onder de stereomicroscoop en/of USB microscoop
Kristallisatie op objectglaasjes
  • Knip de dubbelzijdige tape uit op de grootte van een dekglaasje
  • Plak het op een objectglaasje
  • Snij het midden uit m.b.v. een lineaal/geodriehoek en scalpel/snijmes     
  • Verwijder het middengedeelte
  • Gebruik een roerstaafjes om een druppel verzadigde oplossing op het objectglaasje te plaatsen en smeer deze druppel uit
  • Laat drogen aan de lucht maar plaats er een petrischaal of horlogeglas overeen om het tegen stof te beschermen
  • Plak na drogen het dekglaasje op de tape vast
  • Markeer het objectglaasje. Men heeft nu een permanent preparaat gemaakt.
  • Bekijk het preparaat onder de polarisatiemicroscoop


 

Resultaten:

Verzadigde oplossing met kristallen

Diaraampje

Objectglaasje
Microscopie  
  Kristallen “gebroken” onder dekglaasje
Zonder polarisatie Met polarisatie

Discussie:

Volgens de literatuur kristalliseert oxaalzuur met 2 moleculen kristalwater uit in kleurloze naaldvormige kristallen hetgeen we in bovenstaande experimenten inderdaad waargenomen hebben.
Volgens de literatuur kristalliseert oxaalzuur in kleurloze zuilen, die bij gewone temperatuur aan de lucht niet veranderen, maar bij 100 °C hun kristalwater geheel verliezen en tot poeder uiteenvallen.

Opmerkingen

  • Oxaalzuur wordt ook wel zuringzuur genoemd waaruit men kan afleiden dat het voorkomt in zuring, rabarber en klaverzuring.
  • Voor het verwijderen van het middendeel van de dubbelzijdige tape gebruik ik vaak een schroevendraaiertje met platte klop om de lijmlaag te “schuiven”.

Literatuur:

  • J.F. van Oss, C.J. van Oss; “Warenkennis en Technologie Deel III”; De Bussy – Amsterdam; 1957; 6de druk; p. 341,342.
  •  “The Merck Index”;  Merck & Co; 1989; 11th Ed; p. 6869
  •  J.C. Alders; “Jongens en Scheikunde”; Thieme; 1943; 4de druk; p. 176, 177.
  •  P. van Hoek; “Beknopt leerboek der scheikunde – Tweede deel”; Wolters; 1942; 7de druk;  p. 91.

Relevante websites:


Achtergrondinformatie:

Ozaalzuur of ethaandizuur

Molecuulformule: C2H2O4

Molecuulmassa: 90.03 (watervrij)

Oxaalzuur is een reukloze witte vaste stof. Oxaalzuur is een sterke dicarbonzuur. In de analytische chemie wordt het gebruikt als analytisch reagens en algemeen reducerend reagens. Oxaalzuur komt in tal van bladeren van planten voor. Dit is van belang, omdat het calcium sterk bindt. Cruciferen hebben een hoog calcium- en een laag oxaalzuurgehalte. Bij centrospermae en Polygonalen is het omgekeerd het geval. Planten maken oxaalzuur aan om zich te beschermen tegen vraat door insecten. De oxalaten zorgen voor een onaangenaam gevoel van de tanden bij insecten waardoor de plant met rust wordt gelaten.

Een methode om oxaalzuur te maken is het verhitten van houtzaagsel met kaliumhydroxide. Er ontstaat dan kaliumoxalaat, dat, opgelost in water met behulp van kalkmelk in oxaalzure kalk wordt omgezet die in water onoplosbaar is. Door middel van zwavelzuur maakt men vervolgens het oxaalzuur vrij. Dit is gemakkelijk oplosbaar en oxaalzuur met 2 moleculen kristalwater kristalliseert uit in kleurloze naaldvormige kristallen.


24/12/2015