Zelfgemaakte elektroscoop

Datum: september 2002

Principe:

Om de sterkte van een statische lading te meten, kun je zelf een eenvoudige elektroscoop maken.

Materiaal:

  • pot met deksel
  • aluminiumfolie
  • paperclip of metalen draad
  • kam

Uitvoering:

  • Buig de paperclip in een L vorm.
  • Maak een gaatje in de deksel van de pot waardoor het metaal van de paperclip gestoken kan worden.
  • Snij een smal reepje aluminiumfolie uit. Vouw dit op zodat de uiteinden precies over elkaar vallen. Op het vouwpunt knip je dan twee kleine driehoekjes uit, dusdanig dat het deel waarop het reepje gaat hangen klein is. Je probeert de beide helften hier zo flexibel mogelijk te maken waardoor ze bij oplading makkelijk van elkaar kunnen komen.
  • Steek de paperclip door het deksel waarbij de L in de pot moet komen.
  • Frommel aluminiumfolie op tot een prop en doe deze op de bovenkant van de L zodat deze een de buitenkant van de pot terecht komt.
  • Leg het reepje aluminiumfolie voorzichtig over de L heen en plaats de deksel voorzichtig op de pot. Het aluminiumfolie mag niet eraf vallen en mag ook niet de bodem raken.
  • Trek de kam door je haren gedurende ca. 30 sec. waardoor deze opgeladen wordt (als alternatief kun je hem ook over een stuk nylon wrijven)
  • Breng de kam dan voorzichtig naar de prop toe zonder deze aan te raken.

Resultaat:

Als de kam naar de prop bewogen wordt gaan de aluminium stripjes van elkaar af. Blijf je er lang genoeg bij dan klappen ze soms weer plotseling naar elkaar toe.

Discussie en conclusie:

Door het door je haar halen wordt de kam (P) positief geladen. Breng je de kam nu dicht bij de prop (Q) dan dan wordt de negatieve lading (elektronen) door de metaaldraad heen omhoog getrokken (naar de kam toe). Het gevolg is dat de blaadjes (R) positief geladen worden. Gelijke ladingen stoten elkaar af, waardoor de blaadjes van elkaar af bewegen.

Soms springt er een vonkje over waardoor het ladingsverschil gecompenseerd wordt en de blaadjes weer naar elkaar toe bewegen.

De hoek onder welke de blaadjes zich van elkaar bewegen is een maat voor de lading.

Opmerkingen:

  • In plaats van de deksel kun je ook karton gebruiken dat je met plakband vastzet.

  • In plaats van een kam kun je een houten potlood gebruiken dat je over een lapje zijde wrijft.

Literatuur:

  • Judith Hahn; "Wetenschap ontdekken"; Dorling Kindersley Book, ISBN 90 6565 518; p. 149.
  • Felix Eijgenraam; "Boem"; Aramith; 1991; ISBN 9068340913; p. 30.
  • Richard T. Weitner and Robert L. Sells; "Elementary Classical Physics - Volume 2"; 2nd Ed. ; 1973; Allyn and Bacon; ISBN 020503598; blz 451-465.
  • Henk Mulder; "Zelf doen 1: Spelen met ladingen"; DJO; 1 1975; p. 8-10.

Relevante websites:

Achtergrondinformatie:

Bliksemflitsen ontstaan ook door statische elektriciteit. In onweerswolken zijn de luchtstromingen dermate krachtig dat de ijskristallen en waterdruppels zo heftig door elkaar gegooid worden dat ze lading krijgen. Positief geladen deeltjes pakken samen aan de bovenzijde van de wolk, negatief geladen deeltjes aan de onderzijde. Als nu een stroom elektronen loskomt die probeert de lading te compenseren naar de aarde toe flitst spreken we van een bliksemflits. De lading kan naar de aarde bewegen aangezien de aarde lichtjes geladen is. De bliksem zoekt de kortste weg naar de grond waardoor deze meestal inslaat op bomen en hoge gebouwen.

19-01-2017