Zetmeel in een plantenblad aantonen

Datum: mei 2003

Principe:

Mbv de joodtest aantonen dat het blad van een plant zetmeel bevat.

Materiaal:

  • plantenblad
  • reageerbuis
  • brander
  • ontkleurde spiritus
  • jood (Betadine)

Uitvoering:
  • Dompel het blad in koken water gedurende 1 minuut.
  • Doe de brander uit.

  • Plaats het blad in een reageerbuis die ontkleurde spiritus bevat.
  • Plaats de buis in het hete water.
  • Het blad zal ontkleuren.
  • Haal het blad uit de ontkleurde spiritus en was het in het hete water om het blad wat zachter te maken.
  • Spreid het blad voorzichtig uit op een witte ondergrond en druppel er verdunde joodoplossing op,
  • Die delen van het blad die zetmeel bevatten kleuren blauw.

Resultaat:

Voor en na de diverse kleuringen hebben we met de microscoop gekeken en foto's gemaakt.
voor behandeling

 

na behandeling
voor kleuring 		 na behandeling
na kleuring 

Discussie en conclusie:

Het blijkt dat dit experiment niet zo gemakkelijk uit te voeren is als in de literatuur vermeld staat. De eerste keer dat ik dit experiment probeerde uit te voeren was het januari. Bij een blad dat ik van een struik geplukt had wilde het verwijderen van de chlorofyl maar niet echt lukken. Vandaar dat ik het nogmaals geprobeerd heb met het blad van een snijbloem. Dat is niet gelukt, ook al heb ik het blad een dag laten weken in de alcohol. Ik heb daarna op een stukje blad de zetmeel test uitgevoerd, maar zonder resultaat. Uiteindelijk heb ik besloten het blad nogmaals in verse alcohol te leggen waar ik het gedurende een week heb laten weken echter wederom zonder resultaat.

Uiteindelijk heb ik het experiment dus in mei uitgevoerd, op een zonnige dag. Tegen de avond heb ik een blad van een klimplant geplukt. En daarmee lukte het wel. De zetmeel is te zien als de donkere "pitjes" in het blad.

Opmerkingen:

  • Als alternatief kan men het blad laten weken in een jodiumoplossing gedurende een paar minuten, waarna men het wast onder stromend water.

  • Bereiding van kleurloze spiritus:
    Maal enkele Norit tabletten (actieve kool) fijn tot een poeder. Voeg de (blauwe) spiritus toe en schud goed. Filtreer het mengsel (indien nodig meerdere malen) door een wit koffie filter.

  • Men hoeft niet het hele blad in bewerking te nemen. Door met bv. een kurkboor kleine rondjes eruit te snijden kan men ook het experiment uitvoeren met deze rondjes.

  • Andere geschikte planten om zetmeel aan te tonen zijn Abutilon sp. en Begonia semperflorens.

  • Om zetmeel aan te tonen in een blad is ook Coleus (siernetel) zeer goed geschikt. Het volstaat de plant een een tweetal uren te belichten en het resultaat is steeds verzekerd. De plant moet vooraf niet in het duister en het te behandelen blad moet eveneens niet met kokend water behandeld worden. De bladgroenonttrekking door alcohol gaat vlug en goed. De witte en rode bladeren blijven na de joodtest wit, terwijl we een positieve reactie krijgen in de groene delen.

Literatuur:

  • Biologie als hobby; Cyril Bibby; 19??; p. 42.
  • Gerard Stout; 'Zetmeel een veelzijdig voedingsmiddel'; Aarde en Kosmos; 6 1987; p. 680-682.  
  • Christopher Lale, Ann Danies, Mark Duke; 'Co-ordinated Science'; Collins; 1996; ISBN 0003278506; blz. 189.

Relevante websites:

Achtergrondinformatie:

Aardappelen, tarwe en maïs zijn typische bronnen voor zetmeel. Het eetbare deel van de aardappelplant is de knol. Die knol zit barstend vol zetmeel. Dit zetmeel is een energierijke verbinding die de plant eigenlijk had willen bewaren. Een plant spreekt zijn voorraad reservevoedsel aan als de fotosynthese niet mogelijk is. 

De industrie maakt dankbaar gebruik van zetmeel. Zetmeel is een koolhydraat en bestaat uit glucose eenheden die aan elkaar zijn gekoppeld tot een polymeer. Glucose is een zoetmaker. Daarom kunnen uit zetmeel, met behulp van enzymen (biologische katalysatoren), siropen worden gemaakt. Deze siropen kom je bijvoorbeeld tegen in frisdranken en vruchtensappen, in snoep en in bakkerijproducten.

Bij planten vindt in de mitochondriën alleen oxidatie van pyruvaat plaats. Pyruvaat ontstaat door afbraak van zetmeel (planten). Zetmeel worden eerst afgebroken tot glucose, dat vervolgens in de glycolyse wordt omgezet in pyruvaat.

ZETMEEL
Andere naam: Poly-[ alpha ]-D-glucose
Amylose
Molekuulformule: HO-(C6H10O5)n-H
Structuurformule: [ zetmeel ]

18-01-2017